در این دیدگاه، سلامت روان به معنای رشد، شکوفا سازی و تحقق استعدادها و نیروهای درونی است. در این الگو هدف انسان سالم، رسیدن به کمال و شکوفا سازی تمام استعدادهای ذاتی است ( گنجی ، 1379).
مزلو، از صاحب نظران این دیدگاه، انسان هایی که از سلامت روان کامل برخوردارند را به عنوان افراد «خود شکوفا» معرفی می کند و معتقد است این افراد دارای ویژگی های کلی هستند بدین ترتیب که :
- نیازهای سطوح پائین تر یعنی نیازهای جسمانی، ایمنی، تعلق، محبت و احترام را برآورده نموده اند.
- از لحاظ سنی، میانسال یا سالخورده اند.
- معمولاً این افراد در دوران کودکی به خصوص دو سال نخستین زندگی، محبت، ایمنی و احترام کافی دریافت کرده اند.
وی ، معیارهای خاص دیگری را نیز برای این افراد بیان می کند که عبارتند از :
- ادراک صحیح واقعیت
- پذیرش کلی طبیعت ، دیگران و خویشتن
- خود انگیختگی، سادگی و طبیعی بودن
- توجه به مسائل بیرون از خویشتن
- نیاز به خلوت و استقلال
- کنش مستقل
- تازگی مداوم تجربه های زندگی
- تجربه های عارفانه یا تجربه های اوج
- نوع دوستی
- روابط متقابل با دیگران
- مردم گرایی
- تمایز میان وسیله و هدف ، خیر وشر
- آفرینندگی
- مقاومت در مقابل فرهنگ پذیری .(همو ، 1374)
از دیگر صاحب نظران این دیدگاه راجرز [1] (1969) معتقد است که انسان خود شکوفا و سالم ، تدافعی عمل نمی کند بلکه به استقبال تجربه های جدید می رود. این ظرفیت برقراری روابط هم خوان با دیگران و خود. به شخص اجازه می دهد با وضعیت های جدید و قدیمی برخوردی خلاق داشته باشد. وی تحت تأثیر چنین انطباق پذیری زیادی به آزادی درونی می رسد و می تواند برای زندگی خویش تصمیم بگیرد و در قبال آن مسئولیت پذیر شود. انسان های خود شکوفا متوجه مسئولیت های اجتماعی خود هستند و روابط هم خوانی با دیگران برقرار می کنند. آن ها به جای آن که مجذوب خود باشند، ارتباط هم دلانه ای با دیگران برقرار می کنند و درست و غلط را بر مبنای درکی که از نیازهای دیگران و خود دارند، مشخص می کنند. به نظر راجرز خود شکوفایی ، یک آرمان دست یافتنی است و انسان ها با برقراری رابطه ی مؤثر به این سوی هدف حرکت می کنند (شارف[2]، 2000) .
به عقیده ی راجرز، آفرینندگی [3]مهم ترین میل ذاتی انسان سالم است. ارضای « توجه مثبت غیر مشروط[4]» و دریافت غیر مشروط محبت و تأیید دیگران برای رشد و تکامل سلامت روانی فرد با اهمیت است. افرادی که به این توجه مثبت غیر مشروط دست می یابند، نقاب و ماسک ندارند و با خود رو راست هستند. چنین افرادی آمادگی تجربه را دارند؛ بنابراین ، وابسته نیستند، انعطاف پذیرند، حالت تدافعی ندارند و از بقیه ی انسان ها عاطفی ترند ؛ زیرا عواطف مثبت و منفی وسیعی را در مقایسه با انسان های تدافعی تجربه می کنند. انسان سالم به ارگانیزم خود اعتماد می کند، آمادگی کسب تجربه، زندگی هستی مدار و احساس آزادی از دیگر ویژگی های اوست ( خدارحیمی، 1374).
[1] Rogers
[2] Sharf
[3] Creativity
[4] Uncontioned positive regard