سیستم های برون سازمانی
عبارت برون سازمانی اشاره به سیستم های تأمین مالی وحاکمیت شرکتی دارد . در این سیستم، شرکت های بزرگ توسط مدیران کنترل می شوندو تحت مالکیت سهامداران برون سازمانی یا سهامداران خصوصی هستند. این وضعیت منجر به جدایی مالکیت از کنترل (مدیریت ) می شود که توسط برل و مینز مطرح شد. همانطوری که در تئوری نمایندگی بیان شد ، مشکل نمایندگی مرتبط با هزینه های سنگینی است که به سهامدار ومدیر تحمیل می شود.اگرچه در سیستم های برون سازمانی ، شرکت ها به طور مستقیم توسط مدیران کنترل می شونداما بطور غیر مستقیم نیز تحت کنترل اعضاء برون سازمانی قرار دارند. اعضا یاد شده، نهادهای مالی و همچنین سهامداران خصوصی هستند . درآمریکا و بریتانیا ، سرمایه گذاران نهادی بزرگ که مشخصه سیستم برون سازمانی هستند، تأثیر چشمگیری برمدیران شرکت ها دارند (حساس یگانه ،1384).
|
درون سازمانی |
برون سازمانی |
|
شرکت ها تحت مالکیت سهامداران درون سازمانی، که همچنین برمدیران نیز کنترل دارند. |
شرکت های بزرگ تحت کنترل مدیران ، اما تحت مالکیت سهامداران برون سازمانی هستند. |
|
سیستم های با مشخصات عدم تفکیک مالکیت و کنترل (مدیریت) به طوری که مشکلات نمایندگی به ندرت دیده می شوند. |
سیستم دارای مشخصه تفکیک مالکیت و کنترل (مدیریت) که موجب مشکلات نمایندگی با اهمیت می شود. |
|
عملکرد تصاحب خصمانه به ندرت دیده می شود. |
تصاحب خصمانه به عنوان یک سازو کار انظباطی برای مدیر شرکت وجود دارد. |
|
تمرکز مالکیت دریک گروه کوچک از سهامداران (اعضای مؤسس، شرکت مادر ، مالکیت دولتی) |
مالکیت پراکنده است. |
|
کنترل بیش از حد یک گروه سهامداران درون سازمانی |
کنترل توسط گروه کثیری از سهامداران |
|
انتقال ثروت از سهامداران اقلیت به سهامداران اکثریت |
عدم انتقال ثروت از سهامداران اقلیت به سهامداران اکثریت |
|
حمایت ضعیف از سرمایه گذار در قانون شرکت |
حمایت قوی از سرمایه گذار در قانون شرکت |
|
امکان سوء استفاده از قدرت توسط سهامداران اکثریت |
امکان دموکراسی بین سهامداران |
|
اکثریت سهامداران تمایل دارند که در شرکت هایی که سرمایه گذاری کرده اند ، خود حق اظهار نظر داشته باشند. |
سهامداران با مشخصه راهبرد خروج به جای راهبرد اظهار نظر. |
جدول 1-1-2.مشخصات سیستم های درون سازمانی و برون سازمانی حاکمیت شرکتی(همان مأخذ).
9-2-2. مقایسه اصول حاکمیت شرکت اسلامی با اصول سازمان همکاری و توسعه اقتصادی
برای مقایسه اصول اسلامی در زمینه حاکمیت شرکتی با اصول تجدید نظر شده سازمان همکاری و توسعه اقتصادی ، کوششی صورت گرفته که به شرح زیر بیان می شود(تپنجه،2008 )1.
|
شماره اصل |
اصول سازمان همکاری و توسعه اقتصادی |
اصول اسلامی |
|
اصل 1: اطمینان از مبنایی برای یک چارچوب حاکمیت شرکتی مؤثر(کارآمد) |
توسعه شفافیت وکارآیی بازار با تساوی قانون و تقسیم مسئولیت ها |
?گسترش تجارت با چارچوب اخلاقی شریعت ? اعتقاد در سود و زیان ?تقدم عدالت و رفاه اجتماعی با تعهدات اجتماعی و معنوی |
|
اصل 2: حقوق سهامداران و کارکردهای اصلی مالکیت |
?حقوق سهامداران اصلی ?مشارکت در تصمیم گیری مجامع عمومی ?ساختارها وتنظیم بازارها برای کنترل شرکت ?حقوق مالکیت به وسیله همه سهامداران ?فرآیند مشورتی بین سهامداران نهادی و سایر سهامداران |
?اموال، امانتی است از جانب خدا ?قدرت مطلق خداست ?جامعه به عنوان مجموعه ذی نفعان ?پاسخگویی نه نتها دربرابر ذینفعان،بلکه همچنین دربرابر خداوندبه عنوان مالک مطلق |
|
اصل 3: رفتار یکسان با سهامداران |
?حمایت ازسهامداران اقلیت وسهامداران خارجی |
?عدل و انصاف به عنوان ارزش ?توزیع یکسان ثروت به همه ذینفعان و اعضای زیان دیده به شکل زکات وصدقه ?رفاه جامعه و افراد ،هم با تعهدات معنوی وهم با تعهدات اخلاقی ?احساس مساوات |
|
اصل 4: نقش ذینفعان درحاکمیت شرکتی
|
?ایجاد ثروت ، مشاغل و توسعه پایدار صحت مالی مؤسسه |
?پاسخگویی اسلامی برای رستگاری ورفاه اجتماعی ?رعایت تقسیم بندی حلال و حرام درمعاملات ?رفاه اجتماعی و فردی ازهردوجنبه مادی و معنوی ?رسیدگی به تمام جامعه |
|
اصل 5: افشا وشفافیت |
?مسائل مربوط به شرکت ?وضعیت مالی ?عملکرد ، مالکیت وحاکمیت |
?پاسخگویی با رعایت شریعت ?اهداف اقتصادی – اجتماعی مرتبط با کنترل شرکت ?عدالت ، تساوی ، صداقت وشفافیت ?پاسخگویی گسترده به طورمستند به خوبی افشای شفاهی |
|
اصل 6: مسئولیت پذیری هیأت مدیره |
?هدایت استراتژیک ?نظارت برمدیریت ?پاسخگویی به شرکت و ذینفعان
|
?پاسخگویی نه تنها به شرکت یا هیأت مدیره یا ذینفعان بلکه همچنین به خداوند قادر مطلقی که منجربه موفقیت می شود ?راهنمایی یکپارچه و کامل ?مذاکرات و تعاون ?در جستجوی مشورت برای هر تصمیم مربوط به ذینفعان |
10-2-2. ساختار هیأت مدیره
1-10-2-2 . هیأت مدیره مطلوب
جایگاه هیأت مدیره شرکت به عنوان نهاد حمایت کننده ودارنده نقش مراقبت و نظارت برکار مدیران اجرایی به منظور حفظ منافع مالکیتی سهامداران ، دارای اهمیت ویِژه ای است. رمز موفقیت یک شرکت درگروهدایت مطلوب آن است،به گونه ای که می توان ادعا کرد رازجاودانگی شرکت های معروف و خوش نام دربرخورداری آنها از یک هیأت مدیره مؤثر و کارا نهفته است . هیأت مدیره شرکت ، قلب آن محسوب می شود.پس باید همواره سالم وشاداب باشد و خوب تغذیه گردد. با استفاده از متون علمی و حرفه ای موجود دراین زمینه و توصیه های انجام شده در آیین نامه های حرفه ای گوناگون می توان نسخه زیر را برای یک هیأت مدیره مطلوب ارائه کرد:
ü جلسات هیأت مدیره باید منظم برقرار شود.
ü در هیأت مدیره باید توازن قوای مطلوبی برقرار گردد.
ü نباید اجازه داده شود یک شخص خاص برجلسات هیأت مدیره و فرآیند تصمیم گیری درآن مسلط شود.
ü اعضای آن باید با بلند نظری به پیشنهادهای اعضای دیگر توجه کنند.
ü اطمینان متقابل در بین اعضای آن باید در سطح بالایی قرار داشته باشد.
ü اعضاء آن باید دارای صفات عالی اخلاقی ودرجه والایی از درست کاری و امانت داری باشند.
ü هیأت مدیره باید مسئولیت صورت های مالی را به عهده گیرد.
ü اعضای غیر موظف آن باید دارای دیدگاه مستقلی باشند.
ü اعضای آن نباید در مقابل تغییر وتحولات سازنده مقاومت کند.
ü آن باید آمادگی تحمل ریسک های حساب شده را داشته باشد.نپذیرفتن ریسک یعنی محروم شدن ازبازده.
ü آن باید ریسک های ذاتی مربوط به فعالیت های تجاری شرکت را بشناسد.
ü از آنجایی که اهمیت موضوع آموزش پیوسته درحال افزایش است ، اعضای هیأت مدیره باید در دوره های آموزشی لازم شرکت کنند.
ü هیأت مدیره باید مراقب مسائل مطرح شده از سوی ذینفعان شرکت باشد و برای برخوردی فعال با آنها آمادگی لازم را کسب کند.(حساس یگانه و باغومیان ، 1385)1.